Σας το υποσχέθηκα, και σήμερα χαίρομαι που το πραγματοποιώ.
Να σας μιλήσω για έναν μεγάλο άνθρωπο, έναν σπουδαίο ηθοποιό, έναν εξαιρετικό τραγουδιστή.
Γεννήθηκε Paul Leroy Robeson, στα 1898 στο Πρίνστον από μάνα ινδιανο-αφρο-αμερικάνα κι'από πατέρα δούλο, ο οποίος το είχε σκάσει από μία φυτεία του Νότου (όταν ήταν μικρός), ιερέα σε εκκλησία.
Έγινε ένας πολύ καλός ποδοσφαιριστής (american football) στο λύκειο, ενώ παράλληλα τραγουδούσε τα gospel στις εκκλησίες του πατέρα του. Οι συνεχείς διωγμοί του τελευταίου, αλλά και η ρατσιστική αντιμετώπιση που τύγχανε όλη η οικογένεια, διαμόρφωσαν τον πολύ δυνατό (και μερικές φορές απότομο) χαρακτήρα του Robeson.
Στα 1919 μπήκε στη Νομική του NYSU και τον επόμενο χρόνο μεταγράφηκε στο περίφημο Columbia και μετακόμισε στο Harlem. Αποφοίτησε στα 1922. Με ότι ασχολήθηκε ήταν πάντα μέσα στους καλύτερους : επιτυχημένος τραγουδιστής, ενεργός ακτιβιστής αλλά και με 4 επαίνους από το Columbia.
Ξεκίνησε να δουλεύει σαν δικηγόρος, γρήγορα όμως τα παράτησε εξαιτίας των επαναλαμβανόμενων ρατσιστικών κρουσμάτων εναντίον του αλλά και εναντίον της οικογένειάς του. Στράφηκε έτσι στην άλλη του αγάπη, την υποκριτική, και ξεκίνησε με μικρούς ρόλους.
Γρήγορα όμως έγινε διάσημος. Και σαν τραγουδιστής των gospel. Και γρήγορα απέκτησε πανεθνική φήμη.
Από τα 1933 αποφασίζει να γίνει ενεργός ακτιβιστής για τα δικαιώματα των αφρο-αμερικάνων. Αλλά όχι μόνο. Ανακατεύεται με τις αντι-ιμπεριαλιστικές συλλογικότητες, παίρνει ενεργά μέρος στην καμπάνια εναντίον των γερμανών ναζί, ενώ επισκέφτηκε και την σοβιετική ένωση.
Σημαντικό ρόλο στην αποκρυστάλλωση των απόψεών του (σύμφωνα με τον ίδιο) έπαιξε ο Ισπανικός Εμφύλιος. Φανατικός υποστηρικτής των δημοκρατικών και των Διεθνών Ταξιαρχιών, διοργανώνει συναυλίες υπέρ τους (παρά την αντίθετη γνώμη του μάνατζέρ του), ενώ ταξίδεψε (στα 1938) και στα μέτωπα της μάχης στην Ισπανία, δίνοντας παραστάσεις και συναυλίες για τους μαχητές.
Τότε είναι που αποφάσισε ν'αφιερώσει την τέχνη του στον αγώνα.
Με το ξέσπασμα του Β' Παγκόσμιου Πόλεμου, επιστρέφει στην Αμερική (από το Λονδίνο όπου ζούσε) και γίνεται ο υπ'αριθ. 1 διασκεδαστής των στρατευμάτων. Παράλληλα όμως δραστηριοποιείται ενεργά εναντίον των πογκρόμ των αμερικανο-ιαπώνων, τόσο στην Αμερική όσο και στον Καναδά.
Μετά το τέλος του πολέμου, οι αρχές τον κατηγοριοποιούν σαν κομμουνιστή, παρότι ο ίδιος, σε κατάθεσή του ενώπιον ειδικής σχετικής επιτροπής (Tenney Commitee - 1946) το έχει αρνηθεί. Παράλληλα όμως, καταθέτει σε πολλές άλλες επιτροπές υπέρ κατηγορούμενων κομμουνιστών. Στα 1948, αντιτίθεται στο περίφημο Mundt-Ferguson Communist Registration Bill, που στην ουσία υποχρέωνε τους αμερικάνουν κομμουνιστές να γραφτούν σε καταλόγους των κατά τόπων Γενικών Εισαγγελέων. Για τον σκοπό αυτό κατέθεσε (1948) ενώπιον της αρμόδιας Επιτροπής της Γερουσίας όπου, σε ερώτηση γερουσιαστή αν είναι κομμουνιστής, αρνήθηκε ν'απαντήσει κάνοντας την (κλασσική πλέον) δήλωση : "Μερικοί από τους καλύτερους και σπουδαιότερους αμερικάνους θα πάνε φυλακή επειδή αρνήθηκαν ν'απαντήσουν σ'αυτή την ερώτηση και θα πάω κι'εγώ αν χρειαστεί".
Από τα 1949 αρχίζει και επίσημα η "καταστολή" του από τις αρχές. Αρχικά από απαγορεύσεις παραστάσεών του από το FBI και, στη συνέχεια, κι'ενώ η Αμερική έχει μπει πλέον στον αστερισμό του Μακαρθισμού, με κατάσχεση του διαβατηρίου του και με την επίσημη πια είσοδό του στην περίφημη Μάυρη Λίστα (Black List) των καλλιτεχνών.
Είναι η εποχή που ο Robeson, παρότι εγκλωβισμένος στην Αμερική (αφού του αρνήθηκε διεθνής βίζα), γίνεται σύμβολο αντίστασης παγκόσμια. Πολλές συλλογικότητες απ'όλον τον κόσμο τον καλούν για συμπαράσταση ενώ, πολύ συχνά, οι συναυλίες του προβοκάρονται από παρακρατικούς του FBI και καταλήγουν σε ταραχές.
Στα 1958, μετά το τέλος του Μακαρθισμού, ο Robeson αρχίζει παγκόσμιες περιοδείες, ταξιδεύοντας σ'όλον τον κόσμο και συμμετέχοντας σε διάφορα ακτιβιστικά κινήματα : από την Ιρλανδία μέχρι τη Μόσχα κι'από τη Σουηδία μέχρι την Αυστραλία.
Δυστυχώς όμως, αυτό κράτησε λίγο, μιας και στα 1961, έπειτα από ένα πάρτυ στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του στη Μόσχα, κλείστηκε στην τουαλέτα και επιχείρησε ν'αυτοκτονήσει κόβωντας τις φλέβες του. Διαγνώστηκε με παράνοια και έμεινε σε ρώσικο σανατόριο μέχρι τον Σεπτέμβρη του 1961, οπότε και γύρισε στο Λονδίνο και συνέχισε τη νοσηλεία του
Πολλές εικασίες κυκλοφορούν, σχετικά με τη νοσηλεία του στο Λονδίνο. Σύμφωνα με τον γιο του, Paul Jr, οι γιατροί που τον παρακολουθούσαν ήταν πράκτορες της CIA και της βρεττανικής MI5.
Όπως και να 'χει, στα 1963, ο Robeson επέστρεψε στην Αμερική και στο Χάρλεμ του, πήρε μέρος σε ορισμένα κοινωνικά κινήματα, όσο του επέτρεπε η άσχημη πια ψυχική του υγεία και, στα 1965, αποφάσισε να αποσυρθεί από τα κοινά αλλά και από την τέχνη που τόσο αγάπησε να υπηρετεί.
Από τα 1968, αποσύρθηκε στην Φιλαδέλφεια, στο σπίτι της αδελφής του, όπου και πέθανε, οχτώ χρόνια μετά, στις 23 Γενάρη 1976, από εγκεφαλικό, στα 77 του χρόνια.
Η καλλιτεχνική κληρονομιά του είναι τεράστια, όσο και η ακτιβιστική του. Πρωταγωνίστησε σε 15 ταινίες, μερικές από τις οποίες ιστορικά κλασσικές.
Μουσικά, κυκλοφόρησε εκατοντάδες (στην κυριολεξία) singles, χωρίς ωστόσο να καταγράφεται επίσημη δισκογραφία studio albums, εξαιτίας κυρίως της πολυτάραχης ζωής του.
Γι'αυτό, για να τον τιμήσει όπως του αξίζει, η νταλίκα σήμερα σας χαρίζει έναν εξαιρετικά σημαντικό δίσκο, το Song Of Free Men, ο οποίος κυκλοφόρησε στον Μάη του 1997. Πρόκειται για έναν δίσκο-πανόραμα της μουσικής του διαδρομής, αφού μέσα υπάρχουν οι καλύτερες ερμηνείες του, σε όσες γλώσσες τραγούδησε (αγγλικά, ισπανικά, ρώσικα και γερμανικά).
Χάρισμά σας.
Balm In Gilead
Chassidic Chant
From Border To Border
The Lord God Of Abraham
The Purest Kind Of Guy
Joe Hill
The Peat-Bog Soldiers
The Four Insurged Generals
Native Land
Song Of The Plains
Cradle Song
Within Four Walls
By an' By
Sometimes I Feel Like A Motherless Child
John Henry
Water Boy
My Curly Headed Body
Mah Lindy Lou
Wagon Wheels
In The House I Live In
Ol' Man River
.jpg)
