Πέμπτη 1 Μαρτίου 2012

Fulani (Senegal)


Καλημέρα και καλό μήνα κουρκουμπίνια μου.
Πρώτος μήνας της άνοιξης σήμερα, κι'αν κρίνω από τις θερμοκρασίες, κάτι πάει στραβά με τούτην δω την άνοιξη εφέτος. Θα μου πείτε, βέβαια, τι πάει καλά για να πάει κι'οι θερμοκρασίες; Και θα 'χετε δίκιο.

Γι'αυτό η νταλίκα σήμερα πάει ταξίδι στον αγαπημένο της προορισμό. Στη δυτική μάνα Αφρική, και, πιο συγκεκριμένα, στη λατρεμένη της Σενεγάλη. Ελάτε μαζί. Εκεί έχει ζέστη.

Σ'ολόκληρη τη δυτική Αφρική, υπάρχει ένας νομαδικός λαός, που εδώ και αιώνες ζούσε σχεδόν αποκλειστικά  απ'την κτηνοτροφία. Ανάλογα με τις περιοχές που ζουν, έχουν και διαφορετική ονομασία : Peuls, Fulbe, Pulaar, Haal-Pular και διάφορες άλλες. Στη Σενεγάλη ονομάζονται Fulani.
Η προέλευση αυτής της εθνότητας χάνεται στα βάθη του χρόνου. Ανθρωπολογικές μελέτες έχουν αποδείξει πως προέρχονται από πληθυσμούς που κατοικούσαν στη Σαχάρα, τη νεολιθική εποχή και που μετά πέρασαν στην αρχαία Αίγυπτο. Αυτό το τελευταίο ενισχύεται και από το σχετικά λευκότερο δέρμα τους, σε σχέση με τις υπόλοιπες αφρικανικές φυλές.
Επειδής, όπως είπαμε παραπάνω, η επιβίωσή τους εξαρτάται αποκλειστικά από την κτηνοτροφία, οι μετακινήσεις τους ανά τους αιώνες αποτελούσαν ευθεία συνάρτηση των κοπαδιών τους. 
Η σχέση τους όμως με τα ζώα τους είναι σχεδόν παγανιστική : τα κοπάδια τους αποτελούν το σύμβολο της κοινωνικής συνέχειάς τους. Τα ζώα τους ούτε σκοτώνονται, ούτε πωλούνται, ούτε τρώγωνται. Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας τους. Οι μόνες σφαγές που επιτρέπονται είναι αυτές που προορίζονται για τις θυσίες, ενώ τρώνε μόνο τα πολύ γέρικα ή τα άρρωστα ζώα. Αντίθετα, το γάλα των ζώων τους αποτελεί ίσως τη βασική τους διατροφή.
Παρότι πλέον "εκπολιτισμένοι" οι περισσότεροι, οι Fulani διατηρούν ακόμα το περήφανο της φυλής τους (πράγμα σημαντικό για όποιους γνωρίζουν την Αφρική), ενώ, εκτός των άλλων, είναι και πολύ κοκκεταρίες. Πράγματι, συχνά πυκνά, διοργανώνουν διαγωνισμούς ομορφιάς ανδρών και γυναικών, και, όπως βλέπετε και στην φωτό, βάφουν τα πρόσωπά τους με υπέροχες ζωγραφιές.

Επειδής όμως σας κούρασα, πάμε και στα μουσικά μας. Οι Fulani, όπως οι περισσότερες αφρικανικές εθνότητες, έχουν μιαν ιερή σχέση με τη μουσική. Τα περισσότερα μουσικά ακούσματα των Fulani προέρχονται από την κάστα των griots. Οι griots είναι ενδιάμεσοι ανάμεσα στους "ευγενείς" και τον λαό, οι πιο μορφωμένοι, και που μεταδίδουν τις γνώσεις τους από πατέρα σε γιο. Και οι "επίσημοι" μουσικοί της φυλής. Γιατί οι griots έχουν επωμιστεί το καθήκον της μεταφοράς των εθίμων και της ηθικής της φυλής. Και ο μόνος τρόπος να το πετύχουν είναι ο προφορικος λόγος. Κι'όποιος λέει "προφορικός λόγος", λέει μουσική.
Έτσι απλά.
Πάμε ν'ακούσουμε λίγια μουσική απ'τους Fulani. Οι ηχογραφήσεις είναι από ένα βινύλιο του 1971 που κυκλοφόρησε από το Radio France International, ράδιο που, κατά καιρούς, μας χαρίζει καταπληκτικά μουσικά αφιερώματα από τη Μάνα Αφρική.