Καλημέρα καλά μου παιδιά.
Η σημερινή ανάρτηση της νταλίκας είναι μεν στην σειρά "αυτοί που φεύγουν", αλλ'απευθύνεται (κυρίως) στους γνώστες και, άρα, λάτρεις του είδους.
Πριν 15 περίπου μέρες, στις 5 Γενάρη 2016, άφησε το μάταιο τούτο κόσμο ένας πάρα πολύ μεγάλος μουσικός. Μουσικός, μαέστρος, συγγραφέας, αλλά, κυρίως, πιανίστας.
Ο Pierre Boulez (γιατί περί αυτού ο λόγος) θεωρείται ένας από τους αρχιερείς αυτών που ονομάζουμε ολοκληρωμένος σειραϊσμός (integral serialism) και ελεγχόμενη τύχη (controlled chance), δύο μουσικών ρευμάτων της κλασσικής μουσικής, των οποίων η διαφορετικότητα κάνει την απίστευτη ομορφιά τους.
Αφού θυμίσω, πως επιφανής εκπρόσωπος αυτών των ρευμάτων ήταν και ο "δικός" μας Ιάννης Ξενάκης (τουλάχιστον σε μία φάση της καριέρας του), να πω πως, α) ο ολοκληρωμένος σειραϊσμός είναι μια τεχνική σύνθεσης, η οποία απορρίπτει το τονικό κέντρο και τους παραδοσιακούς μουσικούς τρόπους. Πιο συνηθισμένη έκφρασή της είναι το δωδεκάφθογγο σύστημα, το οποίο αρνείται την ιεραρχία ανάμεσα στις βαθμίδες του τονικού συστήματος και, κυρίως, την σπουδαιότητα της διαρκούς επιστροφής στην πρώτη νότα της κλίμακας, σήμα κατατεθέν της μουσικής σύνθεσης, από την κλασσική μουσική έως το punk και β) πως η ελεγχόμενη τύχη (που την συναντάμε επίσης και ως aleatory music, από το λατινικό alea που σημαίνει ζάρι) είναι ένα είδος μουσικής, της οποίας ορισμένα στοιχεία της σύνθεσης αφήνονται στην τύχη, ανάλογα δηλαδή με την επιθυμία του καλλιτέχνη. Δεν πρέπει να την μπερδεύουμε με το μουσικό αυτοσχεδιασμό, γιατί εδώ ο καλλιτέχνης αυτοσχεδιάζει πάνω σε συγκεκριμένη σύνθεση.
Θολώσατε; Νταξ, το σταματάω.
Ο Boulez γεννήθηκε στα 1925 στην Loire της κεντρικής Γαλλίας. Παρότι, από 6 χρονών και μέχρι τα 16 του, παρακολούθησε ένα αυστηρότατο καθολικό σχολείο, από το οποίο πήρε και τις πρώτες μουσικές του γνώσεις, θεωρούσε πως ο καθολικός θεός ήταν "...ένας θεός που απέτυχε". Λάτρευε εξίσου τη μουσική (πιάνο) και τα μαθηματικά, τα οποία και σπούδασε στην Lyon, πριν τον κερδίσει η μουσική και γραφτεί στο περίφημο Conservatoire στο Παρίσι, όπου δάσκαλός του ήταν ο θρύλος Olivier Messiaen, ένας από τους πρωτοπόρους του δωδεκάφθογγου συστήματος. Απ'αυτόν μυήθηκε το επαναστατικό αυτό είδος σύνθεσης, το αγάπησε, και ξεκίνησε να συνθέτει με το ατονικό σύστημα.
Γρήγορα αναδείχτηκε σ'έναν από τους φιλοσοφικούς ηγέτες του μεταπολεμικού μουσικού κινήματος του πειραματισμού και της αφαίρεσης. Παράλληλα, μυήθηκε και θριάμβευσε και στην ελεγχόμενη τύχη, αφού τα δύο αυτά είδη διαπλέκονται ανησυχητικά.
Για το δωδεκάφθογγο είχε πει πως "...όποιος μουσικός δεν πειραματίστηκε (δεν λέω κατάλαβε, αλλά πραγματικά πειραματίστηκε) με το δωδεκάφθογγο σύστημα είναι άχρηστος, γιατί όλο του το έργο είναι άσχετο με τις ανάγκες της εποχής του.."
Όσο για την ελεγχόμενη τύχη, πως "...γιατί συνθέτω έργα τα οποία πρέπει να επανασυνθέτονται κάθε φορά που ερμηνεύονται; γιατί, τελικά, η ανάπτυξη δεν συμβαδίζει πλέον με την σκέψη που έχουμε για τη μουσική σήμερα ή με το σημερινό στάδιο, στο οποίο έχουμε φτάσει στην εξέλιξη της μουσικής τεχνικής, το οποίο, πλέον, αφορά έναν σχετικό κόσμο, μία αέναη ανακάλυψη, παρά ένα στάδιο αέναης επανάστασης.."
Από το 1970, έπειτα από προτροπή του τότε γάλλου προέδρου Georges Pompidou, ο Boulez ίδρυσε το θρυλικό IRCAM (Institut de Recherche et Coordination Acoustique/Musique), το οποίο πραγματεύεται τη μουσική μέσω της επιστήμης, κυρίως των μαθηματικών. Στεγάζεται σ'ένα φουτουριστικό κτίριο, κολλητά με το (εξίσου φουτουριστικό) Centre Pompidou, στην καρδιά του Παρισιού.
Σαν συνθέτης, ο Boulez συνέθεσε πάνω από 40 έργα, πολλά από τα οποία, σήμερα, αποτελούν αντικείμενο σπουδών μουσικολογίας.
Σαν διευθυντής ορχήστρας, αξέχαστες παραμένουν οι ερμηνείες έργων των Wagner, Webern, Bruckner, Debussy, Stravinsky και άλλων.
Θα μπορούσα να σας γράφω ακόμα κανά δίωρο. Καλύτερα είναι όμως ν'αφήσω τη μουσική του να πει τα υπόλοιπα. Όποιος έχει έστω αποπειραθεί να γαργαλήσει μερικά εβένινα ασπρόμαυρα πλήκτρα, σίγουρα, ακούγοντάς τον, θ'ανακαλύψει εικόνες που σε πολλούς αρέσουν αλλά που λίγοι τις βλέπουν.
Piano Sonata No1
Piano Sonata No2
Figures-Doubles-Prismes
.jpg)
