Dunje ranke (ντουρνεράκια)

φωτογραφία : Λ. Ζωγράφος

Καλημέρα αγάπες μου.

Πριν το κλείσουμε το μαγαζί (για μερικές μερούλες), ένεκα η αγρανάπαυση των αγίων ημερών (και αγίων νυχτών). είπα σήμερις να κάνουμε λίγια μουσική λαογραφία. Για να είμαι ειλικρινής, δεν ξέρω αν υπάρχει ο όρος. Αν δεν υπάρχει, τον κατοχυρώνω και in your faces, που λέμε και στο Καμινάκι Λασιθίου.

Αφορμή για τούτο δω το καταπληκτικό πόνημα, είναι μια συζήτηση, μ'έναν αρκετά ηλικιωμένο κρητίκαρο, σχετικά με τον Κώστα Μουντάκη. Εκεί που λέτε που τα μιλούσαμε, έφτασε η κουβέντα στα περίφημα Ντουρνεράκια

Για να καταλάβατε  (όσοι δεν) για ποιό τραγούδι μιλάμε, ακούστε το εδώ. Μετά θα σας πω την όμορφη μουσική ιστορία.

Το διαμαντάκι αυτό ηχογραφήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του '60 από τον Μουντάκη και είναι κλασσικό χασαπο-σέρβικο. Δεν πρωτοεμφανίστηκε όμως τότε στην Κρήτη. Πράγματι, όπως έχουν διηγηθεί οι παλιοί, αυτός ο σκοπός (αλλά και ο χορός) υπάρχει στην Κρήτη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Μουντάκης απλά (και μαγικά) το πέρασε στην δισκογραφία, προσθέτοντάς του στίχους.
Τους εξής :

Τα κορίτσια Σερβικά τα λένε Ντουρνεράκια
και χορό τον είχανε τα ντελικανιδάκια
Ντουρνεράκια ντουρνεράκια ντουρ και παλαμάκια
Χρόνια περαζόμενα λεβέντες γεροντάκια
όλο χάρη κι ομορφιά με τα κοντά βρακάκια
Μες στσι φτωχογειτονιές και τα στενά σοκάκια
ξεφαντώναμε μαζί όλα τα χωριανάκια
Εποχές αξέχαστες με του σεβντά μεράκια
που χορεύαμε κι εμείς στην Κρήτη Ντουρνεράκια
Αντρες που φορούσανε τριζάτα στιβανάκια
και δαχτυλιδόνανε τα μαύρα τους μουστάκια.

 Το διαμάντι όμως αυτό δεν είναι κρητικό. Ούτε ελληνικό. Όπως (τίμια) το τραγουδάει ο Μουντάκης, πρόκειται για ένα παμπάλαιο σερβικό παραδοσιακό τραγούδι, το οποίο (λένε οι πηγές μου) πρωτοεμφανίστηκε στα μέσα του 18ου αιώνα, στις αγροτικές περιοχές της κεντρικής Σερβίας.

Πως πέρασε όλα τα βαλκάνια κι'έφτασε μέχρι την Κρήτη, όπου και καθιερώθηκε, δεν το ξέρει κανείς, τουλάχιστον όσο το 'ψαξα.

Τα "ντουρνεράκια" του Μουντάκη, δεν είναι άλλα από τα "dunje ranke" που, στα σερβικά σημαίνει "φρέσκο κυδώνι". Έτσι, βλέπετε, αποκαλούσαν τις κοπελούδες εκεί. Κι'απ'ότι μου λέει και ο φίλος μου ο Goran, πολλοί τις αποκαλούν ακόμα έτσι.

Η παλαιότερη εκτέλεση που μπόρεσα να βρώ, είναι αυτή των Sekstet Skadarlija, μιας αγροτικής παραδοσιακής μπάντας απ'το Skadar (Σκόδρα επί το ελληνικότερον), στα σύνορα του Μαυροβούνιου με την Αλβανία. Η ηχογράφηση είναι του 1934. Στα σίγουρα θα υπάρχουν παλαιότερες. Αλλά δεν υπάρχει χρόνος.

Οι στίχοι του είναι οι εξής :

Idi kući, obuci se, lele, dunje ranke.
Dunje ranke, dunje ranke, kruške karamanke.
Onda dođi, kolo vodi, lele, dunje ranke.
Dunje ranke, dunje ranke, kruške karamanke.
Idi kući, očešljaj se, lele, dunje ranke.
Dunje ranke, dunje ranke, kruške karamanke. 
Opet dođi, kolo vodi, lele, dunje ranke.
Dunje ranke, dunje ranke, kruške karamanke.

Και η μετάφραση (ευχαριστώ Goran) δίνει αυτό το μαγικό :

Πάτε στο σπίτι, και ντυθείτε, φρέσκα μου κυδώνια
Φρέσκα μου κυδώνια, φρέσκα μου κυδώνια, αχλάδια δροσερά.
Τότε ελάτε, και σύρτε το χορό, φρέσκα μου κυδώνια
Φρέσκα μου κυδώνια, φρέσκα μου κυδώνια, αχλάδια δροσερά.
Πάτε σπίτι, και χτενιστείτε, φρέσκα μου κυδώνια
Φρέσκα μου κυδώνια, φρέσκα μου κυδώνια, αχλάδια δροσερά.
Πάλι ελάτε, και σύρτε το χορό, φρέσκα μου κυδώνια
Φρέσκα μου κυδώνια, φρέσκα μου κυδώνια, αχλάδια δροσερά.

Ακούστε το παρακάτω και, παρότι έχω πάψει προ (πάρα) πολλού ν'ασχολούμαι με χριστούγεννα και άλλα τέτοια βουκολικά, εύχομαι σ'όποιον ασχολείται τα καλύτερα. Και για όλους υγεία, δύναμη και λιγότερες παρωπίδες.